1. INLEIDING
Met dit jaarverslag verduidelijkt het bestuur van de Stichting het Kempische Heideschaap (verder afgekort als SKH) de werkzaamheden voor en met de schaapskudde van de Strabrechtse Heide in Heeze in 2014.
Het bestuur heeft 2014 gebruikt om de voorwaarden voor de in 2013 ingezette nieuwe bedrijfsvoering te optimaliseren. Samen met andere bij de Strabrechtse heide betrokken partijen is een start gemaakt met de invulling van de toeristische, recreatieve en educatieve ambities rondom De Plaetse en de Strabrechtse heide. Door de nieuwe bedrijfsvoering kan het bestuur zich meer focussen op bovengenoemde aspecten.
Het hoofdstuk activiteiten gaat in op de werkzaamheden en de geboekte resultaten.
Kees van Hee, Voorzitter
2 Actiepunten 2014
Voor dit jaar stond een aantal actiepunten op het programma die als volgt ingedeeld waren:
Organisatie vaststellen van de taken van de Stichting en samenstelling bestuur.
Toerisme, recreatie en uitvoering geven aan de jaaractiviteiten en inspelen op educatie de ontwikkeling van ‘ De Plaetse’, afstemming met andere, betrokken partijen.
Schaapskudde effectuering van de nieuwe bedrijfsvoering en uitvoering begrazingsplan; evaluatie 2014.
PR en communicatie afstemming met andere betrokken partijen
Sponsoring ontwikkelen nieuwe opzet.
Financieel begroting 2014
Samenwerking Staatsbosbeheer, gemeenten, provincie, VGSN, De Wassum, Stamboek, Horeca, Sterk en Werk, Kempenhaeghe
In de volgende hoofdstukken komen deze actiepunten in de verslagen terug.
3 Activiteiten SKH
De activiteiten zijn onder te brengen in de volgende categorieën.
1) Toerisme/recreatie/educatie
2) PR en communicatie
3) Begrazing en beheer van de kudde
3.1 Toerisme/recreatie/educatie
De Lammetjesdag werd gehouden op 6 april 2014. Er kwamen honderden bezoekers op af. Met de hulp van veel vrijwilligers werd het een geslaagde dag. Kinderen konden voor 50 cent brokjes kopen om aan de schapen te voeren, er kon geknuffeld worden met de lammetjes en herder Kees verzorgde demonstraties schapen drijven. Tevens was het een mooie samenwerking met allerlei partijen! Staatsbosbeheer, Kunstkring Eymerick, deelnemers van Kempenhaeghe die demonstraties vilten verzorgden, een marktkraam met schapenschilderijen van Diana van Stekelenburg en cateraar van Grunsven. Het blijft een prachtig evenement voor de regio!
De Strabrechtse Heidedag was op 17 augustus. Een deel van de kudde stond ingeschaard op De Plaetse en de herder Matthijs verzorgde demonstraties schapen drijven. In onze marktkraam, dit jaar aangekleed met prachtige schapenfoto’s, kregen we de kans bezoekers over onze stichting te vertellen.
In juli en augustus konden bezoekers van de Strabrechtse heide meewandelen met de herder op zondagen. Dit was een initiatief van Staatsbosbeheer en De Wassum met, op de banners, een duidelijke verwijzing naar Stichting Het Kempische Heideschaap. Voor €2,50 p.p. kon men meewandelen. De belangstelling was nog niet heel groot, maar een goed initiatief wat vermoedelijk navolging zal krijgen.
Aanvragen voor arrangementen, zoals demonstraties schapen drijven, zijn allemaal doorgespeeld naar De Wassum. Dit gaat heel goed en wij hebben daar als Stichting geen werk meer aan.
In 2014 is, met het open gaan van D’n Vrije Vogel, meer toeloop naar De Plaetse gekomen en daarmee is de interesse voor de kudde Kempische heideschapen toegenomen.
In september 2014 zijn we gestart met een Knit Night. Van september tot en met maart 2015 konden de liefhebbers van breien, haken en vilten, op de 4e dinsdag van de maand naar D’n Vrije Vogel komen om samen met wol aan de slag te gaan. Dit is een geweldige leuke activiteit geworden. Breien is ‘hip’ en op deze manier laten we als Stichting zien dat er ook leuke dingen te doen zijn met de wol van het Kempische Heideschaap.
Op 19 november 2014 is op initiatief van SKH een Workshop georganiseerd waarbij alle alle stakeholders die betrokken zijn bij toeristische, recreatieve en educatieve activiteiten rond de Strabrechtse heide uitgenodigd waren in D’n Vrije Vogel. Het doel was te kijken hoe we beter kunnen samenwerken en tot verdienmodellen kunnen komen. Het initiatief heeft geleid tot een uitgebreide inventarisatie van mogelijke activiteiten op de Strabrechtse heide, waarbij de schaapskudde natuurlijk een rol speelt. (meer hier over in zie sectie 4.1.2)
3.2 PR en communicatie
Op verschillende momenten in het jaar is de kudde op de Strabrechtse Heide en het Kempische heideschaap in beeld gebracht. Onderstaand een opsomming van activiteiten waar wij ons gepresenteerd hebben:
a. De Beleef Landleven dagen in het open lucht museum in Arnhem op 7 september 2014 .
b. In Het Eindhoven Museum (voorheen prehistorisch dorp) heeft van april tot en met oktober een drietal van onze schapen gegraasd. Het thema van Het Eindhoven museum was ‘100 generaties Eindhovenaren’ ofwel het dagelijks leven in de Kempen vanaf de prehistorie. Het verhaal van onze Kempische heideschapen werd daarbij verteld.
c. Op 24 oktober opende de Natuurpoort De Plaetse, waar Stichting Het Kempische Heideschaap aan heeft bijgedragen, o.a. in de vorm van het openstellen van de kooi voor een foto tentoonstelling.
Publicitair is 2014 een goed jaar geweest. De kudde is in verschillende media in het nieuws gekomen. Zo kwam Kees van Hee in februari in het ED in het nieuws n.a.v. de verhoogde subsidie voor de Brabantse kuddes vanuit de provincie. Herder Kees stond in maart in het ED in de rubriek ‘ondertussen’. In juli was het herder Matthijs bij de activiteit ‘wandelen met de herder’. In september werd de schaapskooi gebruikt als expositieruimte voor een fototentoonstelling waarin deelnemers van Kempenhaeghe geportretteerd werden in hun werkomgeving bij de kooi. In de Parel van Brabant werd melding gemaakt van de eerste Kersteditie op De Plaetse, met een foto van de kudde die daarbij ook aanwezig was.
Met de overeenkomst in 2014 met het bedrijf Ecoracks is in de sponsoring een nieuwe weg ingeslagen. Ecoracks is een datacenter voor servers racks en server space met als focus duurzaamheid. Zij gebruiken uitsluitend groene stroom en een percentage van de stroomkosten van de clienten, wordt door Ecoracks gebruikt voor sponsoring natuurbegrazing door onze kudde. Dit is een heel mooie formule die het bestuur in 2015 wil uitrollen bij meerdere bedrijven.
3.3 Begrazing en beheer van de kudde
In 2006 is door SBB het ‘Begrazingsplan Strabrechtse Heide 2006-2016’ opgesteld, Het doel van de begrazing van de heide is: het bijdragen aan de instandhouding en ontwikkeling van droge en natte heidevegetaties op de Strabrechtse Heide en het bijdragen aan de cultuurhistorische waarden van de Strabrechtse Heide. Deze cultuurhistorische waarden bestaan uit een schapenbedrijf met herder en Kempische heideschapen en het gebruik van een in oude bouwstijl opgerichte schaapskooi.
De bijdrage van de begrazing aan de instandhouding van de heide bestaat uit het afvoeren van een deel van de primaire productie van de vegetatie, het tegengaan van boomopslag en het verkrijgen van structuur in de vegetatie.
In dit plan staat de begrazing door de gescheperde schaapskudde centraal. Met ingang van 01 09 2014 overlegt De Wassum met Staatsbosbeheer over de nadere uitwerking van de graasplannen. Ook de evaluatie en mogelijke bijstellingen in het begrazingswerk zijn in handen van De Wassum. Door de werkwijze van De Wassum is de kwaliteit van het werk gestegen en kan meer maatwerk geleverd worden dan voorheen.
Begin juli 2010 heeft een heftige natuurbrand gewoed op de Strabrechtse Heide waarbij een gebied van ca. 150 ha in vlammen is opgegaan. Het bos is in de maanden daarna opgeruimd en SBB wil op de plek van het verwoeste bos heidevelden en zandstuifplekken (versneld) terug laten komen door tijdens het groeiseizoen onze gescheperde kudde schapen in het afgebrande gebied de opkomende vegetatie af te laten grazen. In aanvulling op de reguliere begrazing, is dit een ‘extra begrazing’. Voor de brandvlakte is door Staatsbosbeheer met De Wassum een aparte overeenkomst opgesteld.
In 2014 is met gemiddeld 495 schapen begraasd. In 2014 is duidelijk geworden dat het beheer van de Strabrechtse heide vraagt om een tweede kudde. Een extra kudde zou ook ingezet kunnen worden als de toeristische en educatieve activiteiten daarom vragen. De rol van de huidige schaapskooi met een mogelijke toename van het aantal ooien en een beschikbaarheid voor toerisme en educatie zal in 2015 nader bekeken moeten worden.
In 2014 zijn de schapen gevaccineerd tegen de Q-koorts.
4. Bestuur
4.1 Werkzaamheden
De bestuursvergaderingen zijn geweest op :
29 01/20 05/20 08/15 10/09 12 2014
De brainstormsessie ´toekomst van SKH´ was op 26 02 2014
De jaarvergadering was op 03 04 2014.
De workshop ´samenwerken voor toerisme, recreatie en educatie op de Strabrechtse heide´ was op 19 11 2014.
Bestuurlijk zijn o.m. de volgende punten aan de orde geweest:
Begroting, exploitatie, in- en externe contacten, subsidies, sponsoring, horeca, begrazing, beheer schapen, organisatie, PR, communicatie, plannen Staatsbosbeheer, Kempen Lam, toekomstvisie, bedrijfsvoering, ANBI-status, belastingen, Kamer van Koophandel, toerisme, samenstelling bestuur, personeelsbeleid, Vereniging Stamboek Kempisch heideschaap, Vereniging Gescheperde Schaapskudden Nederland (VGSN)
4.1.1. Toekomst SKH
Op 1 september 2013 is de exploitatie van de kudde overgedragen begrazingsbedrijf De Wassum. Dit jaar is gebruikt om deze oplossing te evalueren en eventueel bij te stellen. Dit was ook de basis voor het herzien van de strategie van SKH.
In de tweede brainstormsessie over de toekomst van SKH op 26 02 2014 is besloten dat SKH gaat onderzoeken:
• De opzet van een nieuw natuurbegrazingsbedrijf rond de Strabrechtse heide.
• Continuering van de uitbesteding van de exploitatie van de kudde en detachering van de herder aan De Wassum.
De Stichting gaat zich meer gaan focussen op toeristische, recreatieve en educatieve activiteiten die gericht zijn op natuurbeheer met schapen.
De Stichting gaat zich ook sterker maken in de fondsenwerving.
De Stichting gaat inhoud geven aan een andere rol op bovengenoemde werkterreinen. Deze verschuift van het operationele naar het beleidsmatige. Met name het optimaliseren van de voorwaarden voor het goed kunnen exploiteren van de kudde is een kerntaak.
Het bestuur van de Stichting Vrienden van het Kempische Heideschaap zal een personele unie gaan vormen met het bestuur van de Stichting.
4.1.2. Toerisme, recreatie en educatie
De op initiatief van SKH georganiseerde workshop ‘Samenwerken voor Toerisme , Recreatie en Educatie’ op 19 11 2014 bleek te voorzien in een behoefte bij alle betrokken partijen.
De inventarisatie van programmatische mogelijkheden voor ‘De Plaetse ‘ en de Strabrechtse heide maakte duidelijk dat er veel enthousiasme, creativiteit , kwaliteit en energie voor de komende jaren beschikbaar is. Afstemming van alle plannen bleek een belangrijke voorwaarde.
Eén van de belangrijkste conclusies is dat er behoefte is aan een tweede schaapskudde die in het toeristen seizoen beter te zien is en die ingezet kan worden voor demonstraties schapendrijven en wandelingen met de herder.
Het bestuur van SKH werkt de uitkomsten van de workshop in december 2014 uit en doet voorstellen voor een vervolg (11 maart 2015)
4.1.3. Subsidie schaapskudde
Het bestuur heeft zich in verschillende geledingen bezig gehouden met de subsidie – en bekostigingsproblematiek voor de korte en lange termijn. Waar nodig is dit in gezamenlijkheid gedaan met het Stamboek het Kempisch Heideschaap en de VGSN. De situatie is voor veel gescheperde schaapskuddes nog steeds onzeker. In december 2013 is door tussenkomst van dhr. R. Kuijken een motie door de Provincie Noord-Brabant aangenomen waardoor nog eens naar de positie van de gescheperde schaapskuddes zou worden gekeken. In 2014 is door Alterra een onderzoek gestart, waarvan een tweetal workshops op het provinciehuis onderdeel uitmaakten. In 2015 zal duidelijk worden wat de conclusies van dit onderzoek zijn en betekenen voor de opstelling van de Provincie Noord-Brabant voor de schaapskuddes.
In 2014 is nog niet duidelijk geworden hoe de SNL gelden worden aangewend voor heidebeheer met schapen in betreffende terreinen. Het GLB heeft de graasdierpremie voor een schaap dat ingezet wordt bij natuurbegrazing vastgesteld.
4.2. Personalia.
In de jaarvergadering en tijdens het jaardiner van 03 04 2014 hebben we afscheid genomen van Jetta Wille als bestuurslid en penningmeester. Zij heeft zich 12 jaar met hart en ziel en veel kundigheid ingezet voor de kudde van de Strabrechtse heide. Onze dank daarvoor is groot. Ook na haar aftreden heeft zij nog enige maanden de financiële administratie verzorgd, waarvoor wij haar zeer erkentelijk zijn.
Ad Leenaars hebben we in de bestuursvergadering van 15 10 2014 verwelkomd als haar opvolger. Zijn werkzaamheden als penningmeester beginnen op 1 januari 2015.
Op 21 november 2014 is geheel onverwacht onze oud-voorzitter Frans Sluijter overleden. Hij was nog betrokken bij SKH als penningmeester van de Stichting Vrienden van het Kempische heideschaap en als lid van de Raad van Toezicht. Zijn betekenis voor het behoud van het Kempisch heideschaap en de kudde van de Strabrechtse heide in het bijzonder is groot geweest. Wij zullen zijn warme belangstelling en originele inbreng missen.
In 2014 was herder Kees Kromhout gedetacheerd bij begrazingsbedrijf De Wassum. Uit de contacten met zijn werkgever en Kees blijkt dat alles zeer naar wens verloopt
4.3 Samenstelling bestuur.
Dhr. Kees van Hee voorzitter
Dhr. Maarten Pijnenburg secretaris
Dhr. Ad Leenaars penningmeester
Mevr. Sandra Evers bestuurslid PR
4.4. Samenstelling kascommissie
Dhr. Harry Roumen (vervanger van Frans Sluijter)
Dhr. Paul Verhoeven
4.4. Herder(s)
Dhr. Kees Kromhout herder (in dienst van SKH)
Dhr. Mathijs de Haas herder (in dienst van De Wassum)
5. Financiën
Dit jaar is de exploitatie van de kudde het gehele jaar uitbesteed aan De Wassum en de herder is gedetacheerd geweest bij De Wassum. Daardoor zijn de stroom van baten en lasten fundamenteel veranderd ten opzichte van de jaren t/m 2012. Het jaar 2013 was een overgangsjaar. Veel bedrijfskosten kwamen voor rekening van De Wassum, sommige, kwamen nog bij SKH binnen en worden met De Wassum verrekend. De provinciale subsidie en de opbrengsten uit begrazingscontracten komen bij SKH binnen, maar worden ook met De Wassum verrekend. Uiteindelijk wordt alleen het saldo van exploitatielasten en – baten, te weten € 2.479,20, aan De Wassum in rekening gebracht. Daarnaast betaalt De Wassum 4% van de waarde van de kudde (495 dieren) € 1.584,-als vergoeding voor het gebruik er van.
In winst-en verliesrekening 2014, de balans 2014 en de inventaris 2014 met afschrijvingen zijn bijlagen van dit jaarverslag.
5.1 Winst & Verliesrekening
De winst en verliesrekening laat zien dat er bijna evenwicht is tussen baten en lasten. Er is een klein batig saldo van € 78,59. De meeste posten zijn in lijn met de begroting, maar er was een groter batig saldo begroot (€ 4.844). Dit is vooral te wijten aan onbekendheid met de nieuwe situatie rond de uitbestede exploitatie.
Aan de lasten zijde is de post kuddekosten ca € 1.500 hoger omdat diverse exploitatiekosten nog aan SKH gefactureerd zijn. Maar deze kosten worden met De Wassum verrekend, dus dat is niet relevant. De personeelskosten vielen lager uit dan begroot. Er zijn geen opleidingskosten geweest en er zijn ook geen invallers en vrijwilligers betaald, want dat valt onder de exploitatiekosten van De Wassum. Al met al zijn de lasten ca € 1.750 lager dan begroot.
Aan de baten zijde zijn de opbrengsten van De Wassum in de begroting verkeerd ingeschat (ca € 2.900 te hoog). Ook waren de sponsor bedragen te hoog ingeschat (ca €2.700 te hoog). In 2013 is er van de Stichting Vrienden van het Kempische Heideschaap een bijdrage van €2.500 geweest en dit is niet gebeurd in 2014.
Op zich is het goed als de baten en lasten in evenwicht zijn voor een not-for-profit organisatie. Vorige jaren toonden een ander beeld: in 2012 maakten we een fors verlies (€ 12.500,00) wat ons heeft doen besluiten de exploitatie van de kudde uit te besteden. Vorig jaar hebben we daar een begin mee gemaakt en door herwaardering van de kudde hadden we een aardige winst (ca € 5.300,00). Nu zijn we in een stabiele situatie aangekomen.
5.2 Balans
De schaapskudde is en blijft eigendom van SKH. Daarvoor ontvangen wij een bescheiden rendement van 4% van de waarde van de kudde, die met 495 een waarde heeft van €39.600.
Helaas zaten er in de balans over 2013 een paar foutjes waardoor het eigen vermogen (EV) €647,57 te laag was in geschat. De oorzaken hiervoor zijn vermoedelijk de ongewone situatie te gevolge van de uitbesteding. De debiteuren waren ca € 1.600 te hoog ingeschat en de crediteuren ca € 2.300 te hoog. (De correcties zijn voor de kascommissie ter inzage).
Het EV ultimo 2013 was eigenlijk €24.552,70 en ultimo 2014 is het € 24.632,21. Dit is een toename van € 79,51 terwijl de winst over 2014 €78,59 bedraagt. Dit verschil is waarschijnlijk te wijten aan afrondingsfoutjes, met name bij de loonbelasting.
De inventaris, niet zijnde de kudde, is afgeschreven tot ca €2000. Er worden voor de kudde geen investeringen in materieel gedaan.
De post debiteuren is ca €10.000 wat de helft is van vorig jaar. De post crediteuren is ca
€1.200 en deze was vorig jaar ca €10.000.
Er zijn aan de passiva zijde grote voorzieningen voor voerkosten, materieel en dierziekten. Met huidige contract met De Wassum zijn deze voorzieningen niet nodig en kunnen deze reserves als EV worden beschouwd.
De kascontrolecommissie heeft bijgaande jaarstukken beoordeeld op
Bevindingen van de commissie zijn in de financiële verslaglegging betrokken.
Bijlage Externe contacten
Met de volgende overheden/instanties/bedrijven/personen is overleg geweest:
Staatsbosbeheer
Ministerie ELI/ Dienst Regelingen
Gemeente Heeze-Leende
Gemeente Someren
Brabants Landschap
VSGN
Vereniging Stamboek Kempisch heideschaap
Provincie Noord-Brabant
Tableaux
LITAMS
Slow Food Presidium Kempisch Heideschaap
Kempen Lam groep
Familie van Alphen
Gezondheidsdienst voor Dieren
Stichting Zeldzame Huisdierrassen SZH
Eindhoven Museum
Sterk in Werk
De Wassum
Kempenhaaghe
Arjen Snoeijen
Stichting Groote Heide
Schaapskudde Liempde
Ecoracks
