JAARVERSLAG 2012
Stichting Het Kempische Heideschaap
INHOUD
1 Inleiding
2 Actiepunten 2012
3 Activiteiten
4 Bestuur
5 Financiën
Bijlagen:
Externe contacten
INLEIDING
Met dit jaarverslag maakt het bestuur van de stichting het Kempisch Heideschaap duidelijk wat 2012 gebracht heeft met betrekking tot de schaapskudde op de Strabrechtse Heide te Heeze.
2012 heeft voor het bestuur vooral in het teken gestaan van het in kaart brengen van de toekomstmogelijkheden voor de schaapskudde op de Strabrechtse Heide.
Het hoofdstuk activiteiten geeft een goed beeld van de werkzaamheden en de geboekte resultaten. Tegelijkertijd wordt duidelijk gemaakt wat de problematiek is waar we als stichting voor hebben gestaan en die voor een deel nog actueel is. Het al dan niet bereiken van de doelen voor 2012 komt in de verschillende hoofdstukken aan de orde. Bij dit jaarverslag is het financieel verslag van 2012 gevoegd.
De inzet en het enthousiasme van de bij dit project betrokken vrijwilligers, het aantal bezoekers en de vele positieve reacties moeten voor de subsidiënten, sponsors, opdrachtgevers, locale overheden en het bestuur hét signaal zijn om te blijven werken aan een zonnige toekomst voor de schaapskudde op de Strabrechtse Heide.
Kees van Hee Voorzitter
2 Actiepunten 2012
Organisatie
Toerisme en recreatie Schaapskudde
PR en communicatie Sponsoring Financieel
Samenwerking
3 Activiteiten
visie op de toekomst van de stichting; invulling van secretariaat;
jaaractiviteiten, ontwikkeling van ‘De Plaetse’; opzetten van een nieuw bedrijfsplan, Kempen Lam productie en uitvoering begrazingsplan; ontwikkeling van folder/flyer, website, presentaties sponsoring door bedrijven;
begroting 2012, pensioenvoorziening herder, “Blekersubsidie” en provinciale subsidie veiligstellen; Staatsbosbeheer, gemeenten, provincie, Vereniging Gescheperde Schaapskuddes Nederland (VGSN), Landschapsbeheer De Wassum, Vereniging Stamboek het Kempisch Heideschaap, project Kempen Lam.
De activiteiten zijn onder te brengen in de volgende categorieën.
1. Toerisme/recreatie
2. PRencommunicatie
3. Begrazing en beheer van de kudde
3.1
Toerisme/recreatie
De Lammetjesdag op 22 april 2012 was een groot succes. Zo bleek de prijsvraag een schot in de roos
te zijn evenals de ‘loterij’. De drukte leidde evenwel tot enige verkeersproblemen, die in 2013 voorkomen moeten worden. Een dergelijke dag biedt meer moge- lijkheden om bijvoorbeeld via het adopteren van
een lammetje tot sponsoring te komen van de kudde; dit zal voor 2013 worden uitgewerkt.
Een ander groot evenement, de Strabrechtse Heide- dag op 19 augustus georganiseerd door Staatsbosbe- heer (SBB) in samenwerking met het IVN, verliep minder gunstig dan gehoopt en verwacht. Door het zeer warme weer konden de demonstraties van de herder met de kudde niet doorgaan. De publieke opkomst was zeer matig. Het was met name ook voor SBB een tegenvaller.
3.2 PR en communicatie
Op verschillende momenten in het jaar is de kudde op de Strabrechtse Heide, het Kempische heideschaap en het Kempen Lam in beeld gebracht. Naast de evenementen op en rondom De Plaetse zijn het Kempische heideschaap, het Kempen Lam en de kudde gepresenteerd op:
a. de Groene Afspraak (Green Deal) ‘meer Kempische heideschapen voor meer biodiversiteit’ ondertekend, die door diverse partijen, zoals onze stichting, de gemeenten Heeze-Leende, Someren, Boxtel, waterschap De Dommel, Staatsbosbeheer district Peel en Kempen, stichting schaapskudde Liempde, Schapenheld, groothandel Hems, het Slow Food Presidium en Vereniging Stamboek Kempisch heideschaap op 25 januari is op het provinciehuis Noord-Brabant.
b. De Dag van het Levend Erfgoed in Arnhem op 2 en 3 juni, met speciale aandacht voor Zeldzaam Lekker.
c. De Groote Heide conferentie, Achelse Kluis, waaraan door de stichting is deelgenomen op 26 september.
d. De officiële (her)opening van Eindhoven Museum, met een uitgebreide presentatie en demonstratie met de kudde op 27 september plaats.
e. De tweejaarlijkse Salone del Gusto/Terra Madre, die in oktober in Turijn/Italië plaatsvond, met een presentatie van het Kempen Lam en het Slow Food Presidium Kempisch heideschaap In Turijn vond in oktober.
Publicitair is 2012 een goed jaar geweest. De kudde is op verschillende niveaus in het nieuws gekomen.
Veel media aandacht is uitgegaan naar de ondertekening van de Groene Aanpak. Maar ook hebben de ontwikkelingen op De Plaetse en de nieuwe begrazingsovereenkomst met de gemeente Someren de nodige aandacht in de media gekregen.
De website van de stichting is samen met het bedrijf Tableaux geoptimaliseerd, met name in de beheersmogelijkheden voor de stichting. Tableaux heeft ook de website- ontwikkeling van het Stamboek verzorgd. Tussen beide sites is nu een bepaalde eenheid ontstaan.
Inmiddels is de stichting ook actief in de social media met een Facebook-pagina Stichting Het Kempische Heideschaap.
De eerste concepten voor een flyer/folder met als doel supporters voor de kudde te werven, zijn ontwikkeld. In voorjaar 2013 zal de nieuwe folder gereed zijn.
De opzet voor bedrijvensponsoring is in 2012 verder opgepakt en zal in 2013 worden uitgevoerd.
3.3 Begrazing en beheer van de kudde
In 2006 is door SBB het ‘Begrazingsplan Strabrechtse Heide 2006-2016’ opgesteld, Het doel van de begrazing van de heide is: het bijdragen aan de instandhouding en ontwikkeling van droge en natte heidevegetaties op de Strabrechtse Heide en het bijdragen aan de cultuurhistorische waarden van de Strabrechtse Heide. Deze cultuurhistorische waarden bestaan uit een schapenbedrijf met herder en Kempische heideschapen en het gebruik van een in oude bouwstijl opgerichte schaapskooi.
De bijdrage van de begrazing aan de instandhouding van de heide bestaat uit het afvoeren van een deel van de primaire productie van de vegetatie, het tegen gaan van boomopslag en het verkrijgen van structuur in de vegetatie.
In dit plan staat de begrazing door de gescheperde schaapskudde centraal. Jaarlijks worden in overleg tussen SBB en de stichting, i.c. de herder Kees Kromhout, de concrete graasplannen uitgewerkt.
Begin juli 2010 heeft een heftige natuurbrand gewoed op de Strabrechtse Heide waarbij een gebied van ca. 150 ha in vlammen is opgegaan. Het verbrande bos is in de maanden daarna opgeruimd en SBB wil op de plek van het verwoeste bos heidevelden en zandstuifplekken (versneld) terug laten komen door tijdens het groeiseizoen onze gescheperde kudde schapen in het afgebrande gebied de opkomende vegetatie af te laten grazen. In aanvulling op de reguliere begrazing, is dit een ‘extra begrazing’.
In 2012 is met gemiddeld 354 schapen begraasd en met de lammeren erbij zijn er ca. 2250 graasuren uitgevoerd. Jaarlijks stelt SBB het definitieve graasverslag op.
De gemiddelde omvang van de kudde aan het einde van het jaar ligt rond de 420 schapen. Eind 2012 had de kudde evenwel een omvang van 528 schapen, dit is inclusief een groot aantal lammeren. In tegenstelling tot eerdere jaren zijn de lammeren aangehouden en niet verkocht in het jaar van geboorte. Dit omdat het streven er op is gericht de lammeren van voldoende gewicht te laten zijn voordat ze verkocht worden als Kempen Lam’; de lammeren voor ‘Kempen Lam’ worden nl. per kilo gewicht verkocht.
De verkoop van lammeren bleef in 2012 dan ook achter bij de prognoses.
In het najaar van 2012 heeft de kudde te kampen gehad met een leverbotinfectie; de leverbotten, een platworm, leven in de lever en de galgangen waar ze veel schade aanrichten. Dit heeft geleid tot een extra verlies van zo’n 20 schapen en lammeren. Ook in 2012 zijn de ooien weer gevaccineerd voor de Q-koorts.
Naast het begrazen van de Strabrechtse Heide met de kudde, worden er door de herder met (delen van) de kudde ook demonstraties verzorgd voor verschillende groepen.
4. Bestuur
4.1 Werkzaamheden
Bestuurlijk zijn o.m. de volgende punten aan de orde geweest: de begroting, exploitatie, externe contacten, subsidies, sponsoring, voorlichting, begrazing, beheer schapen, organisatie, PR, communicatie, plannen Staatsbosbeheer, Kempen Lam, toekomstvisie, bedrijfsopzet, toerisme, samenstelling bestuur, personeelsbeleid, Vereniging Stamboek Kempisch Heideschaap.
In 2012 zijn de eerste contouren geschetst voor een mogelijk nieuwe bedrijfsopzet voor het beheer van de kudde, het begrazingswerk en de andere activiteiten die gerelateerd zijn aan de schaapskudde, zoals toerisme en recreatie. In het voorjaar van 2013 moet een definitief voorstel gereed zijn. Het voorstel moet een basis leggen voor een profes- sionelere benadering van het werken met een kudde met meer kansen op behoud van de gescheperde schaapskudde op de Strabrechtse Heide.
Het bestuur heeft zich op alle denkbare niveaus en in verschillende fora bezig ge- houden met de subsidieproblematiek voor de korte en lange termijn. Dit is in gezamenlijkheid gedaan met het Stamboek het Kempisch Heideschaap en waar nodig met de VGSN. De situatie is voor veel gescheperde schaapskuddes bijna onhoudbaar geworden. De provincie Noord-Brabant heeft door de extra eigen korting voor bijna onoplosbare problemen gezorgd.
De zogenoemde “Blekersubsidie” waarvoor onze stichting ook in aanmerking komt, zou de pijn voor de korte termijn misschien enigszins hebben kunnen verlichten ware het niet dat het inmiddels toegekende bedrag € 0,0 bedraagt!
Verder is het vanwege de onduidelijkheden rondom de SNL-gelden – welk deel wordt
voor een betreffend natuur- gebied geoormerkt voor beheer door gescheperde schaapskuddes – allerminst helder hoe een en ander op korte termijn gaat uitpakken voor de werkzaamheden op de Strabrechtse Heide. Samen met de onzekere uitkomst van het nieuwe (Europese) Ge- meenschappelijk Landbouw Beleid (GLB) voor schaaps- kuddes die ingezet worden bij natuurbeheer, is dit een extra motivatie geweest om werk te maken van een mogelijke nieuwe opzet voor een ‘toekomstbestendige’ schaapskudde. Zowel met de familie van Alphen als SBB is steeds overlegd over de wenselijke acties op het vlak van subsidie- aanvraag.
Staatsbosbeheer heeft zoals bekend niet alleen een ingrijpende reorganisatie te ver- werken gehad, maar heeft ook moeten anticiperen op het nieuwe stelsel van beheers- vergoeding. De consequenties van de SNL-regeling voor de beheersplannen van de Strabrechtse Heide, meer specifiek voor de inzet van een gescheperde kudde, moeten nog in kaart worden gebracht. Deze plannen hangen ook weer samen met verande- ringen die het gebied, m.n. met betrekking tot de vernatting, waterbeheersing en ontbossing ondergaat. De plannen worden al in 2013 in uitvoering genomen en liggen voor een deel op het terrein van het waterschap. Ook heeft SBB in 2012 uitvoering moeten geven aan de toeristisch/recreatieve plannen voor De Plaetse. Een belangrijke partij hierin is ‘Sterk in Werk’. De voortgang in het tot stand komen van een horeca- gelegenheid vallen toe nu toe tegen. Het aandeel voor onze stichting in dit project wordt in overleg nader uitgewerkt in 2013.
Het bestuur heeft zich nadrukkelijk beziggehouden met het Kempen Lam-project. Tot op heden is de afzet van het Kempen Lam tegengevallen. Toch hebben we samen met de andere betrokken ketenpartijen, De Wassum, Hems, Stamboek en schaapskudde Liempde besloten in 2013 nog een keer zeer actieve campagne te voeren. Zeker nu de keten al goed op orde is en we zien dat er meer oog komt voor duurzaam en ecologisch verantwoord vlees produceren. Het gaat er nu om de vraag naar dit bijzondere lamsvleesproduct te stimuleren. Vanuit de Stuurgroep Landbouw Innovatie Noord- Brabant (het LIB) zijn gelden vrijgemaakt voor dit project, waarvan een deel bestemd is als bijdrage aan het opzetten van een geavanceerde registratie van de dieren en het vlees. Het laatste ook wel bekend onder de naam ‘meattracking’. Dit project moet in 2013 verder uitgewerkt worden.
4.2. Personalia
Allereerst hebben we in het voorjaar van 2012 (maart) het 12,5-jarig ‘ambtsjubileum’ van de herder Kees Kromhout gevierd. Sinds die dag kan hij leunend op een bijzondere herdersstaf zijn kudde in het vizier houden. Op 19 juni 2012 is Loek Hilgers als voorzitter van de Vereniging Stamboek het Kempische Heideschaap afgetreden. De voorzittershamer is overgedragen aan Kees van Hee. Een belangrijke missie voor de komende periode is om de Vereniging Stamboek het Kempische Heideschaap een duidelijke positie te geven. Projecten als het Kempen Lam, rammen- en ooienregi-
stratie, de fokkerij en de synergie binnen het stamboek staan hoog op de agenda. Tevens is Kees van Hee in 2012 ook aangetreden als voorzitter van de Vereniging van Gescheperde Schaapskuddes Nederland (VGSN). Deze vereniging van professionele gescheperde schaapskuddes is een belangrijke gesprekspartnervoor het ministerie Economische Zaken, Lanbouw en Innovatie (ELI), zeker als het gaat om het GLB-beleid voor de kuddes die werken in natuurterreinen.
In najaar 2012 is Maarten Pijnenburg bereid gevonden om Anneke Groenveld op te volgen als secretaris van de stichting. Een voordracht is naar de Raad van Toezicht gegaan.
Mw. Renée Hoekman, wethouder gemeente Geldrop, heeft kennis gemaakt met de schaapskudde en zij treedt toe tot de Raad van Toezicht.
Op 1 november 2012 heeft Arjan van der Zee afscheid genomen als districtshoofd SBB van het gebied Peel en Kempen; hij is nu districthoofd van het gebied Maas/Dommel en Aa. Inmiddels hebben we al kennis mogen maken met zijn opvolger Marnix Maris.
4.3 Samenstelling bestuur
Dhr. Kees van Hee Mevr. Anneke Groenveld Mevr. Jetta Wille
Mevr. Sandra Evers Dhr. Maarten Pijnenburg
Herder(s)
Dhr. Kees Kromhout
Voor de schaapskudde zijn in 2012 zo’n 6 vrijwilligers inzetbaar geweest.
5. Financiën
In financieel opzicht is 2012 een ongewis jaar geweest. Die ongewisheid lag vooral aan de inkomstenkant, en meer specifiek de subsidies, verkoop en donaties/sponsoring. Bij aanvang van 2012 was hier wel rekening mee gehouden, in die zin dat in de begroting al een exploitatietekort van ca. € 6.000,= was voorzien. De onzekerheden met betrek- king tot de voorziene inkomsten, hebben er toe geleid dat er een ‘terughoudend’ uitgavenbeleid is aangehouden; de uitgaven voor 2012 liggen uiteindelijk dan ook maar zo’n € 250,= hoger dan in 2011.
Echter, het is vooral een terugval in de inkomstenkant geweest waardoor het jaar 2012 financieel uiteindelijk met een negatief saldo van bijna € 12.500,= wordt afgesloten.
In de bijlagen bij het jaarverslag zijn opgenomen de ‘Winst- & verliesrekening’, met achterliggend de overzichten van baten en lasten over 2012, de ‘Balans’ en de ‘Inventaris’, met het afschrijvingenoverzicht.
5.1 Winst & Verliesrekening
Het voorliggende financiële overzicht is opgesteld als een winst- & verliesrekening waarin de baten en lasten van het boekjaar 2012 zijn opgenomen.
De uitgaven voor 2012 komen vrijwel overeen met hetgeen is begroot voor 2012. Terwijl de personeelskosten iets lager zijn uitgevallen, zijn de kosten voor de kudde wat toegenomen. De gestegen kosten voor de kudde hebben vooral betrekking op het extra verlies van een 20-tal schapen door leverbot.
Terwijl de uitgaven min of meer in lijn zijn gebleven met 2011, is er een enorme terugval aan inkomsten te zien in vergelijking met 2011. Dit heeft hoofdzakelijk te maken met een drastische verlaging van de subsidie van de provincie Noord-Brabant. Het was niet eerder dan eind januari 2012 dat er een schriftelijke kennisgeving van de provincie is ontvangen met de informatie dat het subsidieniveau van € 22.000,= tot
€ 14.667,= neerwaarts is bijgesteld voor 2012. De zogenoemde ‘Blekersubsidie’ (zie boven) heeft uiteindelijk geen soelaas geboden; de stichting ontvangt uit deze eenmalige regeling geen subsidie. Er zal een bezwaarschrift worden ingediend tegen dit recentelijk ontvangen besluit.
Vooral de inkomsten van de verkoop van lammeren is achtergebleven. Sinds eind 2011 worden de lammeren in de keten van het Kempen Lam verkocht; volgens de gemaakte afspraken worden de lammeren per kilo levend gewicht (ad € 2,00/kg) verkocht. Omdat het gewicht evenwel achterbleef, zijn de lammeren aangehouden tot in 2013.
Voorts zijn de inkomsten uit giften, donaties en sponsoring achtergebleven bij de gestelde doelen voor 2012.
5.2 Balans
De afgelopen drie jaar was de omvang van de kudde min of meer stabiel tussen de 420 en 430 schapen; op deze omvang wordt gestuurd. Eind 2012 telt de kudde 528 schapen, dit is inclusief de lammeren, en vertegenwoordigt een waarde van € 26.400,=. De toename van de omvang van de kudde kan worden verklaard uit de niet-verkochte lammeren voor het Kempen Lam.
De inventaris maakt onderdeel uit van de balans; een aparte inventarislijst is opgenomen bij de jaarstukken. In de inventarislijst staan de waarden van de goederen en de afschrijvingen vermeld. De afschrijvingen zijn berekend door middel van vaste percentages van de aanschafwaarde, op basis van de verwachte economische levensduur.
Investeringen in materialen en gereedschappen onder de € 1.000,= worden in zijn geheel ten laste genomen van het lopende boekjaar en dus niet over meerdere jaren afgeschreven.
M.b.t. de bestemmingsreserves zij opgemerkt dat deze op het niveau van het voorgaande jaar zijn gehandhaafd. Over het boekjaar 2012 is het eigen vermogen is afgenomen met € 6.683,82.
De aansluiting met de winst- & verliesrekening laat € 5.812,71 verschil zien; dit houdt verband met de jaarlijkse aanwas van lammeren die niet in de winst & verliesrekening is opgenomen en die nu wel op de balans staat bijgeschreven.
De kascontrolecommissie heeft de administratie en bijgaande jaarstukken beoordeeld op 26 maart 2013. Er zijn geen bevindingen van de commissie.
Vastgesteld, onder voorbehoud van het oordeel van de kascommissie, in de bestuursvergadering van 6 maart 2012.
Dhr. K. van Hee Mevr. J.Wille Voorzitter Penningmeester
Goedgekeurd in de jaarvergadering met de Raad van Toezicht van 3 april 2013
Dhr. P. Verhoeven Dhr. W. Jak Voorzitter Secretaris
Bijlage
Externe contacten
Met de volgende overheden/instanties/bedrijven/personen is overleg geweest:
Staatsbosbeheer
Ministerie ELI/ Dienst Regelingen
Gemeente Heeze-Leende
Gemeente Someren
Brabants Landschap
VSGN
Vereniging Stamboek Kempisch heideschaap Provincie Noord-Brabant
Tableaux
LITAMS
Slow Food Presidium Kempisch Heideschaap Kempen Lam groep
Familie van Alphen
Gezondheidsdienst voor Dieren
Stichting Zeldzame Huisdierrassen SZH Eindhoven Museum
Sterk in Werk
Landschapsbeheer De Wassum Schaapskudde Liempde